W lutym br. został opracowany przez Rząd RP projekt Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności. Plan ten zawiera m.in. opis reform i inwestycji w poszczególnych komponentach planu, które mają być realizowane ze środków przyznanych dla Polski przez Unię Europejską na lata 2021-2026. W ramach instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Oporności Polska może skorzystać w sumie z 58,1 mld euro. Z tej kwoty 23,9 mld euro ma być przekazane jako środki bezzwrotne, a pozostałe 34,2 mld euro jako środki zwrotne.

Komponenty Planu:
    • Komponent A – „Odporność i konkurencyjność gospodarki”
    • Komponent B – „Zielona energia i zmniejszenie energochłonności”
    • Komponent C – „Transformacja cyfrowa”
    • Komponent D – „Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia”
    • Komponent E – „Zielona, inteligentna mobilność”

Krajowy Plan Odbudowy musi zostać przekazany do UE do końca kwietnia 2021r. Obecnie trwają konsultacje społeczne tego Planu w dniach 23 – 30 marca br. odbędą się publiczne wysłuchania.
Polskie Stowarzyszenie Producentów Dźwigów przedstawiło w imieniu branży dźwigowej w Polsce swoje stanowisko, które w dniu 17 marca br. zostało przekazane do Departamentu Strategii Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej.

Poniżej przytaczamy treść stanowiska licząc na szerokie wsparcie w tej sprawie branży dźwigowej w Polsce.

Departament Strategii
Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej
Polskie Stowarzyszenie Producentów Dźwigów jako sygnatariusz Partnerstwa na Rzecz Dostępności w ramach konsultacji społecznych Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności wnosi o uwzględnienie w tym Planie projektu modernizacji i dobudowy dźwigów osobowych w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych oraz w budynkach publicznych i służby zdrowia.

Uzasadnienie
Unia Europejska tworząc program „RECOVERY and RESILIENCE FACILITY” (dalej RRF) określiła cele jakie ten program ma osiągnąć, aby kraje członkowskie wyszły wzmocnione z kryzysu spowodowanego epidemią COVID-19. Program „RRF” wskazuje „EUROPEJSKIE INICJATYWY FLAGOWE” tj.:
    1. „POWER UP” – Wprowadzanie i przewidywanie czystych technologii i przyspieszenie rozwoju i wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
    2. „RENOVATE” – Podniesienie efektywności energetycznej w budynkach publicznych i prywatnych.
    3. ”RECHARGE AND REFUEL” – Promowanie przyszłościowych czystych technologii w celu przyspieszenia wykorzystania zrównoważonego, dostępnego i inteligentnego transportu, stacji ładowania i tankowania oraz rozwoju transportu publicznego.
    4. „CONNECT” – Szybkie wprowadzenie szybkich usług szerokopasmowych do wszystkich regionów i gospodarstw domowych, w tym sieci światłowodowych i 5G.
    5. „MODERNIZE” – Cyfryzacja administracji i usług publicznych, w tym systemów sądownictwa i opieki zdrowotnej.
    6. „SCALE-UP” – Wzrost potencjału przemysłowego Europy w chmurze danych i rozwój najwydajniejszych, najnowocześniejszych i najbardziej zrównoważonych procesorów
    7. „RESKILL AND UPSKILL” - Dostosowanie systemów kształcenia do wspierania umiejętności cyfrowych oraz kształcenia i szkolenia zawodowego dla wszystkich grup wiekowych.

W Polsce zgodnie z danymi Urzędu Dozoru Technicznego na luty 2021 roku eksploatowanych jest ponad 130.000 dźwigów osobowych i osobowo-towarowych. Z tej liczby ponad 25.000 jednostek zostało zainstalowanych w latach 1970 – 1992.    Dźwigi te są eksploatowane 30 – 50 lat i wymagają szybkiej modernizacji z uwagi na bezpieczeństwo ich eksploatacji oraz niespełnienie obecnych wymogów dostępności. Prowadzone prace studialne wykazały występowanie na tych dźwigach wszystkich 74 zagrożeń określonych normą PN-EN 81-80:2005 - Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów -- Dźwigi użytkowane -- Część 80: Zasady poprawy bezpieczeństwa użytkowanych dźwigów osobowych i towarowych
Dźwigi te nie spełniają również normy : PN-EN 81-70:2018-07 - Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów – Szczególne zastosowania dźwigów osobowych i towarowo-osobowych – Część 70: Dostępność dźwigów dla osób, w tym osób niepełnosprawnych
Zakres ich niedostosowania do wymogów dostępności można określić korzystając z normy PN-EN 81-82:2013-12 - Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów -- Dźwigi użytkowane -- Część 82: Zasady poprawy dostępności dźwigów użytkowanych dla osób, w tym osób niepełnosprawnych.
Dźwigi te nie spełniają również Standardów Dostępności dla Polityki Spójności na lata 2014-2020 przywołanych w art. 2 Ustawy z dnia 19 lipca 2019r o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz.U 2019 poz. 1696 z pózn.zm).
Dźwigi te nie spełniają również wymogów bezpieczeństwa określonych dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady Europy 2014/33/UE z 26 lutego 2014 roku w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich dotyczących dźwigów i elementów bezpieczeństwa  (Dz. U. UE L 96/251, 29/03/2014) zwaną potocznie dyrektywą dźwigową, która została wdrożona do prawa krajowego Rozporządzeniem Ministra Rozwoju z 3 czerwca 2016 roku w sprawie wymagań dla dźwigów i elementów bezpieczeństwa do dźwigów (Dz. U 2016.811). Weszło ono w życie 9 czerwca 2016 roku.
W Polsce jest również tysiące budynków mieszkalnych wielorodzinnych 3 – 4 piętrowych bez wind (dźwigów osobowych).

Program „Dostępność +” jest sztandarowym programem Rządu mającym podnieść jakość życia społeczeństwa, którego znaczna część jest z pełnego życia społecznego wykluczona z uwagi na różne rodzaje niepełnosprawności.

Od 20 września 2019 r wszystkie podmioty publiczne muszą spełniać minimalne wymagania w zakresie trzech obszarów dostępności, o których mowa w art. 6 ustawy o dostępności. W zakresie dostępności architektonicznej polegają one na:
    • zapewnieniu wolnych od barier poziomych i pionowych przestrzeni komunikacyjnych  budynków,
    • instalacji urządzeń lub zastosowanie środków technicznych i rozwiązań architektonicznych   w budynku,   które umożliwiają dostęp do wszystkich pomieszczeń, z wyłączeniem  pomieszczeń technicznych,
    • zapewnienie osobom ze szczególnymi potrzebami możliwości ewakuacji lub ich uratowania w inny  sposób.
Jest oczywiste, że nie ma możliwości zrealizowania Programu „Dostępność +” bez dobudowy dźwigów osobowych do istniejących budynków wielorodzinnych i publicznych oraz modernizacji istniejących i eksploatowanych dźwigów.

Jaki jest możliwy wkład branży dźwigowej w Polsce we wsparcie Krajowego Planu Odbudowy, aby osiągnąć cele postawione przez Unię Europejską programem „RECOVERY and RESILIENCE FACILITY” ?

MODERNIZACJA

Modernizacja dźwigów osobowych i związane z nią działania (w tym dobudowa dźwigów do istniejących budynków) zwiększają dostępność budynku, znacznie poprawiając jakość życia osób starszych i niepełnosprawnych
    • Umożliwienie osobom starszym i niepełnosprawnym życie we własnych mieszkaniach generuje znaczne oszczędności dla miast i regionów.
    • Modernizacja dźwigów osobowych sprzyja ekologicznej transformacji istniejących zasobów budowlanych/mieszkalnych i wspiera gospodarkę o obiegu zamkniętym.
    • Nowoczesne dźwigi osobowe z dostępem do sieci umożliwiają wprowadzenie usług cyfrowych w budynkach, które mogą poprawić bezpieczeństwo, ochronę i zrównoważony rozwój dzięki konserwacji predykcyjnej (w tym czystej mobilności)
    • Poprawa zdrowia i higieny związana z COVID-19
    • Instalacja i modernizacja dźwigów osobowych ma pozytywny wpływ na zatrudnienie i stymuluje lokalną gospodarkę

DOSTĘPNOŚĆ

Zwiększa odporność (Resilience) zasobów budowlanych i poprawia warunki życia, tworząc jednocześnie korzyści społeczne.
Obszary objęte dostępnością:
    • Domy Pomocy Społecznej (DPS) i kondominia – korzyścią jest lepsza jakość życia szczególnie dla osób starszych i z niepełnosprawnościami.
    • Istniejące budynki bez wind – korzyścią jest umożliwienie osobom starszym i z niepełnosprawnościami życie we własnych mieszkaniach co generuje znaczące oszczędności dla miast i regionów.
    • Szpitale, budynki użyteczności publicznej, obiekty infrastruktury i biura oraz obiekty handlowe – korzyścią jest zwiększenie bezpieczeństwa, zdalne usługi i dostępność.

ZIELONA TRANSFORMACJA

Zmodernizowane windy zapewniają oszczędność energii i emisji dwutlenku węgla, przyczyniając się do gospodarki o obiegu zamkniętym.
    • Zużycie energii - budynki odpowiadają za 40% zużycia energii w Unii Europejskiej, z czego 3–8% przypada na windy i schody ruchome. Zmodernizowany dźwig osobowy pozwala zaoszczędzić do 60% energii.
    • Gospodarka w obiegu zamkniętym – modernizacja to zrównoważone materiały, przedłużony okres użytkowania, lepsza efektywność i dostępność, większość materiałów może być poddawana recyklingowi.

MOBILNOŚĆ MIEJSKA

Czysta, inteligentna i uczciwa mobilność miejska przyczyniająca się do poprawy zdrowia i bezpieczeństwa naszego społeczeństwa
    • Higiena i sanitaryzacja – to czyste i bezdotykowe korzystanie wind i schodów ruchomych.
    • Dystans społeczny - poszerzenie przestrzeni pasażerskiej, prywatność i rozwiązania mobilne

CYFRYZACJA

Cyfryzacja zwiększa bezpieczeństwo, usługi zdalne i dostępność w budynkach. Rozwiązania cyfrowe zwiększają atrakcyjność budynków i mogą pomóc miastom zmniejszyć ryzyko, takie jak rosnąca dysproporcja między obszarami mieszkalnymi.
    • Bezpieczeństwo – park eksploatowanych wind (ponad 25.000 jednostek) ma ponad 20 lat ( 30 – 50 lat) i nie odpowiada współczesnym standardom pod względem bezpieczeństwa i technologii.
    • Usługi zdalne - rozwiązania cyfrowe pomagają sprostać rosnącym wymaganiom eksploatacyjnym spowodowanym nowym sposobem użytkowania budynków.
    • Dostępność - zdalne monitorowanie i konserwacja predykcyjna zapewniają lepszą eksploatację dźwigów osobowych

TWORZENIE i UTRZYMANIE MIEJSC PRACY

Dostępność, modernizacja, czysta mobilność i cyfryzacja przyczyniają się do tworzenia i utrzymywania miejsc pracy, jednocześnie stymulując lokalne gospodarki i miasta
    • Stymulacja lokalnych gospodarek – jest oczywiste, że lokalna działalność gospodarcza generuje lokalne miejsca pracy.
    • Branża dźwigowa jest aktywna w zakresie szkoleń i rozwoju i byłaby gotowa do dalszego zwiększania rekrutacji i szkoleń.
    • Inwestycja w modernizację wind stwarza możliwości biznesowe dla lokalnych firm w ramach łańcucha powiązań kooperacyjnych

Podsumowując – branża dźwigowa może czynnie wspomóc Krajowy Plan Odbudowy w spełnieniu wymogów Unii Europejskiej postawionych dla RRF przy ujęciu w nim postulowanej modernizacji istniejących dźwigów osobowych oraz dobudowy dźwigów do istniejących budynków. Aby uzyskać efekt synergii postulujemy o ujęcie w Krajowym Planie Odbudowy kwoty rzędu 1 – 2 miliardów złotych z przeznaczeniem na ten cel.

Z poważaniem,

Tadeusz Popielas
Sekretarz Generalny Polskiego Stowarzyszenia Producentów Dźwigów